Dit artikel geeft een totaaloverzicht van de symptomen van een schommelende bloedsuikerspiegel. Deze schommelingen worden vooral veroorzaakt door het type voeding en hoe vaak je eet. Verder hebben lichaamsbeweging en stress invloed op de bloedsuikerschommelingen.
Heeft u constant behoefte aan zoetigheid?
Tot de symptomen van een schommelende bloedsuikerspiegel behoort de constante behoefte aan zoetigheid. Het nuttigen van voeding heeft direct impact op onze bloedsuikerspiegel. De mate waarin voeding impact heeft op de bloedsuikerspiegel, noemen we de glycemische index. Over het algemeen hebben koolhydraten de meeste impact op de bloedsuikerspiegel. Vooral de zetmeelrijke koolhydraten zoals brood, pasta en aardappelen hebben een relatief hoge glycemische index. Zoetigheid zoals koek, snoep en gebak hebben de grootste impact op de bloedsuikerspiegel. Met betrekking tot de glycemische index, is de aanwezigheid van vezels van belang. Producten met veel vezels vertragen namelijk de opname en zorgen voor lagere pieken van de bloedsuikerspiegel.
Insuline
We weten nu dat voeding met een hoge glycemische index, hoge pieken van de bloedsuikerspiegel tot gevolg heeft. Dat wil zeggen dat er zich tijdelijk relatief veel suikers in het bloed bevinden. Een reactie van het lichaam is de aanmaak van insuline. Insuline zorgt er namelijk voor dat de bloedsuiker kan worden opgenomen in de cellen. Doordat er veel bloedsuiker aanwezig is, wordt er veel insuline afgegeven. Doordat insuline ervoor zorgt dat het bloedsuiker wordt opgenomen, daalt de hoeveelheid suiker in het bloed. Bij hoge pieken veroorzaakt door zoetigheid, heeft dit een dal in bloedsuikerspiegel tot gevolg. Dit dal wordt gevoeld als een energiedip, waarbij het lichaam vraagt om een nieuwe dosis zoetigheid.
Deze schommelende bloedsuikerspiegel vergroot het risico op diabetes type 2. Door de vele pieken in de bloedsuikerspiegel, moet het lichaam steeds insuline aanmaken. Op termijn kan de productie vanwege de te grote vraag, uitgeput raken. De verminderde aanmaak van insuline is één van de problemen bij diabetes type 2. Doordat er minder insuline wordt aangemaakt, kunnen er minder bloedsuikers worden opgenomen. Dit heeft een constant verhoogde bloedsuikerspiegel tot gevolg.
Suiker als beloning
In veel gezinnen van na de Tweede Wereldoorlog was het heel gewoon kinderen te trakteren op zoetigheid. Onder andere snoep vormde vaak een beloning voor goed gedrag, of als 'therapie' na een onaangename ervaring. Het besef dat deze snoeperij ongezond zou kunnen zijn, bestond nog nauwelijks. Indien dergelijke gewoontes in het volwassen leven worden voortgezet, kan dat vooral na tientallen jaren voor gezondheidsproblemen zorgen. Naast de bovengenoemde risico’s van een schommelende bloedsuikerspiegel, is er een hogere kans op overgewicht. Door het consumeren van zoetigheid, krijg je veel calorieën binnen. Deze overschotten worden over het algemeen niet gebruikt als energievoorraad. Zodoende worden zoetigheden makkelijk omgezet tot vet. Deze dienen voor periodes van schaarste die nooit zullen aanbreken. Overgewicht is risicofactor nummer één voor het ontstaan van diabetes type 2.
Kunt u maaltijden overslaan?
Het moeizaam kunnen overslaan van maaltijden behoort tot de symptomen van een schommelende bloedsuikerspiegel. Het overslaan van maaltijden is in de huidige tijd waarin wij leven totaal niet noodzakelijk. Op elke hoek van de straat kunnen we voedsel krijgen. Thuis lopen we naar de koelkast en we kunnen beginnen met eten. In de tijd van de jagers en verzamelaars was de beschikbaarheid van voedsel minder vanzelfsprekend. In ieder geval diende er eerst fysieke arbeid te worden verricht voor het vinden van een maaltijd. De overvloed waarin wij leven, nodigt niet uit om maaltijden over te slaan. Het is zelfs zo dat velen van ons gewend zijn aan drie keer per dag een hoofdmaaltijd en drie keer een tussendoortje. Bovendien krijgen we tussendoor ook nog calorieën binnen door het gebruik van bijvoorbeeld sappen, frisdranken of warme dranken met melk en suiker.
Energiedip
Deze vrijwel constante consumptie, zorgt voor schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Als men gewend is aan deze toevoer van voedingsmiddelen, zal het moeilijker zijn niks te eten. Het lichaam raakt afhankelijk van de pieken in energie die het oplevert. Dit voel je vooral bij een energiedip op het moment dat de bloedsuikerspiegel sterk is gedaald. Bovendien triggeren suikers een gebied in de hersenen dat gekoppeld is aan beloning. Het eten van zoetigheid geeft ons een prettig gevoel. Hoe vaker we dit ervaren, hoe moelijker het wordt om het niet te doen. Het is zelfs zo dat de consumptie van zoetigheden je aanzet om meer te eten.
Hoe meer je afhankelijk bent van de beloning van voeding, des te hoger de risico’s op de lange termijn. Het verteringssysteem heeft rust nodig tussen de maaltijden. Als dat onvoldoende het geval is, verhoogt het risico op overbelasting. Hiervan is bijvoorbeeld sprake als het lichaam niet meer in staat is genoeg insuline te produceren. Ook kunnen de cellen minder in staat zijn om de voedingsstoffen uit het bloed op te nemen. Dit komt doordat er constant wordt aangeboden, waardoor de gevoeligheid voor insuline afneemt. Dit noemen we insulineresistentie. Zo zien we dat het kunnen overslaan van een maaltijd behoort tot de symptomen van een schommelende bloedsuikerspiegel.
Eet u bij elke maaltijd koolhydraten zoals brood, pasta, rijst of aardappelen?
Eerder hadden we het over de glycemische index. Dit vertelt iets over de mate waarin voeding impact heeft op de bloedsuikerspiegel. Voeding met een hoge glycemische index, heeft grotere schommelingen in de bloedsuikerspiegel tot gevolg. Zetmeelrijke koolhydraten hebben over het algemeen een hogere glycemische index. Tot de zetmeelrijke koolhydraten behoren onder andere brood, pasta, rijst en aardappelen. Voor velen van ons behoren deze koolhydraatbronnen tot het hoofdbestanddeel van elke maaltijd. Doordat we deze producten bij elke maaltijd eten, krijgen we een overschot aan energie binnen. Vooral als we fysiek weinig actief zijn vanwege zittend werk. De zetmeelrijke producten geven zodoende enerzijds hoge pieken die ongunstige gevolgen hebben voor de gezondheid op de lange termijn. Anderzijds geeft het een teveel aan energie dat makkelijker wordt opgeslagen tot vet.
Grootste maaltijd
Velen van ons nuttigen de grootste maaltijd in de avond. Kijkend naar onze energiehuishouding is dat vrij onlogisch. Gedurende de dag hebben we het meeste energie nodig voor het uitvoeren van fysiek of mentaal (denk)werk. Als wij ’s avonds pas de grootste maaltijd nuttigen, zal dit een teveel aan energie betekenen. Vooral als we ’s avonds niet meer bewegen, zal dit makkelijk opgeslagen worden tot vet. Een teveel aan vetweefsel vooral in de buikstreek is ongezond op vele fronten.
Daarover later in dit artikel meer. In ieder geval kunnen we stellen dat het bij elke maaltijd nuttigen van brood, pasta, rijst of aardappelen, behoort tot de symptomen van een schommelende bloedsuikerspiegel. Op zich hebben vooral rijst en aardappelen diverse voordelen voor de gezondheid. In dit verband gaat het vooral om de regelmaat en de hoeveelheid waarin het wordt gegeten.
Brood en pasta behoren tot de minder verstandige keuzes doordat dit bewerkte producten zijn en doordat deze gluten bevatten. Gluten verstoren de twee processen die diabetes type 2 veroorzaken:
- De verminderde aanmaak van insuline;
- De verminderde gevoeligheid van de cellen voor insuline.
Heeft u energiedips die u opvangt met tussendoortjes?
Als we kijken naar de symptomen van een schommelende bloedsuikerspiegel, dan zijn energiedips een belangrijke factor. Voorgaand is dit uitvoerig besproken. Door voeding met een hoge glycemische index, ervaren we energiedips. Deze dips zetten ons aan tot eten, wat zorgt voor een tijdelijke nieuwe impuls van energie. Op zich is enige vermoeidheid na de maaltijd heel normaal. Vertering van voedsel kost veel energie. De organen die hierbij betrokken zijn, vragen extra energie. Deze energie is op dat moment minder beschikbaar voor bijvoorbeeld onze spieren. Hierdoor kunnen we ons moe voelen. Als we echter vaker dan drie keer dag gaan eten, krijgen we een instabielere energiehuishouding. We raken afhankelijk van steeds weer een shot aan energie, vooral afkomstig van suiker. Deze tussendoortjes zorgen voor meer schommelingen in de bloedsuikerspiegel. We zagen eerder al dat we hierdoor makkelijk vet opslaan en het verteringssysteem overbelasten.
Heeft u overgewicht en een te grote buikomvang?
Overgewicht is een ernstige boosdoener als veroorzaker van een veelheid aan kwalen. Diabetes type 2 is daar één van. Overgewicht zorgt er onder andere voor dat de cellen in het lichaam minder gevoelig zijn voor insuline; de zogenoemde insulineresistentie. Het bloedsuikergehalte wordt hierdoor te hoog, met alle schadelijke gevolgen van dien.
Vet opgeslagen rond de buikstreek is risicofactor nummer één voor het krijgen van diabetes type 2. Dit heeft ermee te maken dat deze vetten ook in de bloedbaan komen. Dit kunnen we meten en noemen het triglyceridengehalte. De afbraakproducten van deze vetten blokkeren de werking van insuline. Dit verklaart de samenhang tussen overgewicht en insulineresistentie (één van de problemen bij diabetes type 2). Ook laat het de samenhang zien tussen een schommelende bloedsuikerspiegel en overgewicht. Hoe meer schommelingen in de bloedsuikerspiegel, hoe meer overtollige energie opgeslagen wordt tot vet. Zo zien we dat overgewicht en een te grote buikomvang behoren tot één van de belangrijkste symptomen van een schommelende bloedsuikerspiegel.
Heeft u veel dorst en moet u regelmatig naar het toilet?
Als de hoeveelheid suiker in de bloedbaan gemiddeld gezien te hoog is, is er sprake van diabetes type 2. Deze overtollige suikers probeert het lichaam af te voeren via de urine. Voor het afvoeren van suiker is vocht benodigd. Elke molecuul glucose neemt namelijk zes moleculen water met zich mee. Zodoende moet u vaak naar het toilet. Deze overmatige vochtafdrijving zorgt er tevens voor dat u meer dorst hebt en een droge mond kunt ervaren.
Leidt u een stressvol bestaan?
Een schommelende bloedsuikerspiegel is één van de gevolgen van stress. Uit een grootschalig onderzoek kwam naar voren dat mensen met veel stress, ruim 30% meer kans hebben op het ontwikkelen van diabetes type 2. Als we stress ervaren, stijgt onze bloedsuikerspiegel zodat we deze energie kunnen gebruiken voor een fysieke reactie zoals vechten of vluchten. In tijden van onze verre voorouders waren er duidelijke verschillen in factoren die tot stress konden leiden. Gevaren waren bijvoorbeeld honger, dorst, kou, hitte of een gevaarlijk dier. Meestal waren deze stressfactoren kortdurend en zodoende niet schadelijk voor het lichaam. Tegenwoordig hebben we echter constant aanhoudende stressfactoren zoals werk, overprikkeling (bijv. media en beeldschermen) en te vaak ongezond eten. Vanwege het aanhoudende karakter hebben deze moderne stressfactoren een constante impact op de bloedsuikerspiegel. Tezamen met de andere symptomen van een schommelende bloedsuikerspiegel, verergeren door stress de problemen.
Samenhang leefgewoonten
Ook bij stress is er een samenhang met bijvoorbeeld de mate waarin we bewegen of wat we eten. Doordat we onder invloed van stress angst en onrust ervaren, gaan we minder bewegen en meer eten. Deze overmaat aan voeding zorgt weer voor extra bloedsuikerschommelingen. Een stressvol bestaan leidt gemakkelijk tot verkeerde leefgewoonten; in de koelkast duiken om te graaien en te snaaien en jezelf onvoldoende tijd gunnen rustig van (verantwoorde) maaltijden te genieten. Minder bewegen zorgt voor een lagere verbranding en meer vetopslag. Ook is weinig beweging gerelateerd aan insulineresistentie. Zo zien we dat er onder invloed van meerdere factoren een neerwaartse spiraal kan ontstaan.
Heeft u een zittend beroep?
De mens is gemaakt om veel te bewegen. Dit hebben wij altijd veel gedaan als jagers en verzamelaars maar ook recenter voordat er geïndustrialiseerde processen bestonden. De mate van inactiviteit in ons huidige leven is relatief nieuw en kennen we enkele tientallen jaren: zittend reizen, zittend werken en 's avonds neerploffen op de bank. We zien om ons heen de uitgebreide gevolgen hiervan. Lichamelijke inactiviteit zou als ziekte kunnen worden bestempeld als je kijkt naar alle negatieve gevolgen. In de context van dit artikel kijken we naar de schommelingen in de bloedsuikerspiegel.
In deze video wordt uitgelegd waarom je waarschijnlijk liever niet beweegt en je het liefste meer wilt eten. Deze kennis is nodig om weer in beweging te komen. Voldoende beweging is zeer effectief in het verlagen de suikerspiegel.
Een belangrijk aspect gerelateerd aan inactiviteit is een verlaagd energieverbruik. Als we bewegen hebben onze spieren energie nodig als brandstof. Als we veel zitten, verbranden we zodoende op een dag minder calorieën. Dit heeft als gevolg dat we een overschot aan calorieën makkelijker opslaan tot vet. Voorgaand zagen we het verband tussen overgewicht en de gevoeligheid voor insuline. De vetten in de bloedbaan blokkeren in dit geval de werking van insuline, wat insulineresistentie heet. Dit is zodoende het tweede belangrijke aspect in relatie tot weinig beweging: als we weinig bewegen, worden voedingsstoffen minder goed opgenomen. Anders gezegd; van zitten word je insulineresistent.
Komt u onvoldoende toe aan lichaamsbeweging?
Beweging werkt krachtig in het beperken van schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Als je weinig beweegt, kan dit makkelijk zorgen voor schommelingen in de bloedsuikerspiegel. Eerder zagen we het verband tussen inactiviteit en insulineresistentie. Bij weinig beweging is het lichaam minder goed in staat de voedingsmiddelen op te nemen. Een ander aspect is het belang van spiermassa. Onze spiermassa hangt nauw samen met ons vetpercentage. Als we de spiermassa vergroten, neemt het vetpercentage af. Naast dit voordeel, verhoogt spiermassa onze rustverbranding. Dat betekent dat we gedurende de dag meer calorieën verbranden. Dit verkleint het risico op overgewicht.
Schommelingen in de bloedsuikerspiegel als gevolg van voeding en stress kunnen bovendien worden verlaagd door voldoende lichaamsbeweging. Als je voordat je gaat eten beweegt, worden voedingsstoffen beter opgenomen. In geval van stress werkt in beweging komen altijd voor een vermindering van de stressreactie.