Dit artikel geeft een uitgebreid overzicht van de symptomen van diabetes type 2 en pre-diabetes. Er is sprake van diabetes type 2 indien het nuchtere bloedsuikergehalte boven de 6 mmol/l ligt. Bij de huisarts kan het gemiddelde bloedsuiker (HbA1c) worden gemeten. Waardes boven de 53 mmol/mol worden in verband gebracht met diabetes type 2. De verhoogde bloedwaardes kunnen diverse symptomen tot gevolg hebben.

Dorst en vaak plassen

Het lichaam probeert het overschot aan bloedsuiker af te voeren. Dit gebeurt onder andere via de urine. Bloedsuiker heeft als eigenschap dat het water aan zich bindt. Eén glucosemolecuul bindt twee watermoleculen aan zich. Zodoende wordt er met de afvoer van glucose ook veel water via de urine uitgescheiden. Dit is de reden dat je bij een verhoogde bloedsuikerspiegel vaak moet plassen. Om de verhoogde behoefte aan water aan te vullen, heb je vaak dorst.

Samenvatting symptomen diabetes type 2: dorst en vaak plassen

Het lichaam probeert het overschot aan glucose af te voeren via de urine. Omdat één glucosemolecuul twee watermoleculen aan zich bindt, gaat er veel water verloren. Hierdoor moet je vaak plassen en heb je dorst.

Vermoeidheid

Diabetes type 2 is een energieprobleem. Bloedsuiker in de bloedbaan dient als energie voor spieren en organen. De hersenen is het belangrijkste orgaan dat constant van bloedsuiker moet worden voorzien. Dit omdat de hersenen geen bloedsuiker kunnen opslaan. Omdat de hersenen alles in het lichaam regelen, mag dit orgaan niet zonder energie komen te zitten. Een verschil met andere organen en spieren is dat de hersenen bloedsuiker kunnen opnemen zonder insuline. De opname van energie in de hersenen is insulineonafhankelijk.

Werking van insuline

De spieren worden net als de hersenen van energie voorzien door bloedsuiker. Een verschil met de hersenen is dat er voor de opname insuline benodigd is. De opname van bloedsuiker in de spieren is insulineafhankelijk. Insuline zorgt er namelijk voor dat bloedsuiker in spier- en vetcellen kan worden opgenomen. Bij diabetes type 2 werkt insuline niet goed meer. Dit kan twee redenen hebben:

• De cellen zijn ongevoelig geworden voor insuline. Dit heet insulineresistentie. Er is insuline beschikbaar maar het werkt niet meer goed;
• Er is minder insuline beschikbaar. Dit komt doordat de productie van insuline is afgenomen. Er is sprake van overbelasting van het verteringssysteem waardoor de productie van insuline achteruit is gegaan.

Terug naar vermoeidheid. Hoe komt het dat vermoeidheid een symptoom is van diabetes type 2? Bovengenoemde problemen van insuline liggen aan de basis van diabetes type 2. Daardoor kan er minder energie de spieren bereiken. De energie hoopt zich op in de bloedbaan wat zorgt voor een hoge bloedsuikerspiegel. Deze energie is zodoende niet beschikbaar waar het voor bedoeld is, waardoor we ons vermoeid voelen.

Overgewicht en het immuunsysteem

Een andere reden van vermoeidheid bij diabetes type 2 is overgewicht. Bij overgewicht is het vetpercentage te hoog. Dit vet bevindt zich vooral rond de organen. Dit noemen we buikvet of visceraal vet. Een eigenschap van te veel buikvet is dat het ontstekingen bevordert. Het opslaan van zoveel energie is de vorm van vetreserve, is namelijk een ongewone situatie.

Het immuunsysteem reageert daarop met als doel de ongewone situatie te herstellen. Het gevolg is een constant actief sluimerend immuunsysteem. Dit noemen we een laaggradige ontsteking. Het immuunsysteem is constant actief omdat overmatig buikvet voor het immuunsysteem vreemd is. Het kan door de immuunreactie niet worden opgelost.

Hoe werkt dat in relatie met het symptoom vermoeidheid bij diabetes type 2? Het immuunsysteem is als het actief is, één van de grootste energieverbruikers. Het immuunsysteem is samen met de hersenen in staat energie te stelen van andere organen. Dit omdat deze twee systemen het belangrijkste zijn om te kunnen overleven. Je kunt je voorstellen dat een constant geactiveerd immuunsysteem, door te veel buikvet, veel energie kost. Deze energie wordt gestolen van de energie die bijvoorbeeld beschikbaar is voor beweging. Dit draagt bij vermoeidheid.

Vet als energiebron

Hoe zit het dan met de energie die opgeslagen is in de vetreserve? Kunnen we dat niet gebruiken als energiebron? Helaas moeten we ons lichaam weer leren om vet als energiebron te gebruiken. De voorkeursbrandstof van ons lichaam is glucose. Als er glucose beschikbaar is, verbruiken we minder makkelijk vet als energiebron. Het kunnen gebruiken van vet als energiebron, is een van de oplossingen voor het onder controle krijgen van diabetes type 2.

Energieproductie in de spieren

Door weinig beweging en veel zitten neemt het spiermassa af. Dit zorgt voor een lagere energieproductie wat in verband staat met het symptoom vermoeidheid bij diabetes type 2.  

Samenvatting symptomen diabetes type 2: vermoeidheid

Diabetes type 2 is een energieprobleem. De beschikbare energie wordt anders verdeeld tussen de verschillende lichamelijke systemen. Dit heeft als gevolg dat je vermoeid bent.

• De energie in de bloedbaan in de vorm van bloedsuiker bereikt de spieren niet. Dit komt door de afgenomen productie van insuline en/of de verminderde werking van insuline.
• Diabetes type 2 gaat meestal gepaard met overgewicht. Buikvet werkt ontstekingsbevorderend waar het immuunsysteem op reageert. De immuunreactie blijft constant actief wat veel energie kost.
• De opgeslagen energie in de vetcellen kunnen we niet gebruiken als energiebron. Bovendien gebruiken we onze spieren te weinig die energie kunnen produceren.

Huidproblemen

Huidproblemen is één van de symptomen van diabetes type 2. Insulineresistentie ligt daaraan ten grondslag. Er zijn drie verschillende verschijningsvormen die onderstaand worden besproken. Alle drie de vormen hebben te maken met insuline. Wat zijn precies de huidproblemen en hoe ontstaat het?

Zwart verkleurde huid (acanthosis nigricans)

Een symptoom bij diabetes type 2 is zwart verkleurde huid (acanthosis nigricans). Je herkent dit door  licht tot donkerbruine pigmentatie van de huid. Het komt met name voor in de hals, lies, oksels en onder de borst.

Samenhang huidproblemen en diabetes type 2

De verschillende vormen van huidproblemen bij diabetes ontstaan op eenzelfde manier. Het hormoon insuline ligt daaraan ten grondslag. We zagen eerder dat insuline ervoor zorgt dat bloedsuiker in een spiercel kan worden opgenomen. Insuline heeft echter nog meer functies in het lichaam. In relatie tot huidproblemen zijn er twee van belang:

• Bevorderen van groeihormoon: na een maaltijd wordt er insuline afgegeven door de alvleesklier. Insuline vertelt aan de lever dat er groeihormoon afgegeven mag worden. Dit is nodig voor groei en herstel van diverse weefsels.
• Stimuleren van voortplantingshormonen: de insuline na een maaltijd remt het inactiveren van voortplantingshormonen estradiol en testosteron.

Nu kijken we naar de samenhang van insuline met bovengenoemde hormonen en huidproblemen. Alle drie de huidaandoeningen staan onder invloed van insuline, groeihormoon en voortplantingshormonen. Bij een verhoogde bloedsuikerspiegel, zien we een verhoogde productie van insuline. Het lichaam produceert namelijk insuline als reactie op het verhoogde gehalte aan glucose in de bloedbaan. Vanwege de insulineongevoeligheid van bijvoorbeeld spieren kan het niet goed zijn werk doen. Zodoende blijft het gehalte aan insuline in het bloed hoger. Dit noemen we een hyperinsulinemie.

Een gevolg van het constant verhoogde gehalte van aan insuline is meer groeihormoon en verminderde inactivering van voortplantingshormonen. Alle drie deze hormonen bevorderen groei. In de huid kan dat voor huidproblemen zorgen. Bij acne is dit verantwoordelijk voor de groei van keratinocyten in een talgklier. Keratinocyten zijn onder andere verantwoordelijk voor haargroei. Als de keratinocyten te groot worden, kunnen ze de talgklier afsluiten. In combinatie met de aanwezige bacteriën op de huid, zorgt dat voor een ontsteking. Dit is het beeld van een puistje bij acne. Een afgesloten talgklier met daarin een ophoping van bacteriën.

Zwart verkleurde huid (acanthosis nigricans) ontstaat exact hetzelfde als acne. Het verschil is echter dat de cellen die verantwoordelijk zijn voor pigment, te veel zijn gegroeid. Dit veroorzaakt de verkleuring van de huid. Bij skin tags (steelwratjes) is er sprake van een opstapeling van keratine. Keratine is een bouwstof voor haar. Een skin tag ontstaat in een haarzakje waar zich geen haar bevindt. Door de opstapeling van keratine, ontstaat er een huidaanhangsel.

Samenvatting symptomen diabetes type 2: huidproblemen

Huidproblemen worden bij diabetes type 2 veroorzaakt door hyperinsuline. Door constant verhoogd insuline is er meer groeihormoon en minder inactivering van voortplantingshormonen. Deze zijn verantwoordelijk voor de groei van cellen in de huid die acne, zwart verkleuring en skin tags kunnen veroorzaken. De huidproblemen verdwijnen als de bloedsuikerproblemen worden opgelost.

Ogen

Een volgend symptoom van diabetes type 2 is problemen aan de ogen. De verhoogde bloedsuikerspiegel tast de bloedvaten van de ogen aan, waardoor er onherstelbare schade op kan treden. Dit kan resulteren in onscherp zicht, dubbelzien, pijn aan de ogen of zelfs blindheid.

Wondgenezing

De verhoogde bloedsuikerwaarde heeft invloed op het stollen van het bloed. Zodoende verloopt de wondgenezing minder goed.

Terugkerende infecties

Longontsteking of blaasontsteking komen vaker voor bij personen met diabetes type 2.

Trek in zoetigheid en onverzadigbaar

De trek in zoetigheid (vooral na de maaltijd) en onverzadigbaar zijn, heeft te maken met insulineresistentie. Omdat insulineresistentie een van problemen is bij diabetes 2, is dit een belangrijk symptoom. Het is tevens een symptoom bij pre-diabetes. Niet verzadigd raken en de trek in zoetigheid na de maaltijd, heeft te maken met de functie van insuline in de hersenen. In de hersenen regelt insuline onder andere de verzadiging. Om verschillende redenen kan dit signaal echter niet aankomen.

• Insulineresistentie in de hersenen. Net als de spieren kunnen de hersenen ongevoelig worden voor insuline. De ongevoeligheid ontstaat doordat er te veel insuline aanwezig is. Vooral bij pre-diabetes veroorzaakt de verhoogde bloedsuikerspiegel een verhoogd gehalte aan insuline (hyperinsulinemie).
• Er komt minder insuline in de hersenen aan omdat dit gebruikt wordt voor vetopslag. Voor het opslaan van bloedsuiker in de vetcellen is insuline benodigd. Als de bloedsuikerspiegel en het gehalte aan insuline hoog is, vindt er meer opslag in de vetcellen plaats. Er blijft dan minder insuline over om de hersenen te vertellen dat je verzadigd bent.

Samenvatting symptomen diabetes type 2: trek in zoetigheid en onverzadigbaar

Trek in zoetigheid en onverzadigbaar zijn, hebben te maken met insulineresistentie. Vooral bij pre-diabetes is er te veel insuline (hyperinsulinemie) waardoor de gevoeligheid voor insuline afneemt. Ook verbruikt het opslaan van energie in vet veel insuline. Zodoende bereikt het signaal dat er voldoende energie aanwezig is de hersenen minder goed. Het gevolg is dat je meer wilt eten en niet wilt bewegen.  

Behandeling diabetes type 2

Diabetes type 2 ontstaat onder andere door te veel en te vaak eten van voedingsmiddelen en drankjes die teveel energie bevatten. Ook veel zitten, weinig beweging en chronische stress zijn belangrijke risicofactoren. Omdat we invloed kunnen uitoefenen op deze risicofactoren, is diabetes type 2 meestal goed te behandelen.

Tot slot

Diabetes type 2 gaat gepaard met ongemakken en richt schade aan in diverse weefsels en organen. Met medicatie kunnen we deze schade helaas niet volledig tegengaan of herstellen. Gelukkig kunnen we met onder andere leefstijl de symptomen terugdringen of zelfs laten verdwijnen.