Diabetes mellitus is een aandoening waarbij de bloedsuikerwaarden structureel verhoogd zijn. Dit artikel geeft inzicht in de functie van bloedsuiker en de factoren die de bloedsuikerwaarden bepalen. Deze kennis is onmisbaar voor het onder controle krijgen van de bloedsuikerspiegel.

Wat is bloedsuiker?

Door het nuttigen van voedsel en drank krijgen wij voedingsmiddelen binnen die ons verteringssyteem opknippen in kleinere stukken. De verteerde voeding wordt met name in de dunne darm opgenomen in het bloed. Een van de eindproducten na vertering is glucose. Glucose is een enkelvoudige suiker die opneembaar is in het bloed. Vandaar de naam bloedsuiker. De hoeveelheid bloedsuiker die in het bloed circuleert, kunnen we eenvoudig meten met een glucosemeter.

Bloedsuikerwaarde tabel

Onderstaande tabel met bloedsuikerwaarden laat zien wanneer er sprake is van een normale bloedsuiker, een verhoogde of een te lage. Bij een gezond persoon worden de bloedsuikerwaarden binnen vrij nauwe grenzen gehouden. De bloedsuikerwaarden kunnen enigszins variëren op basis van diverse invloeden. Deze invloeden worden verderop besproken. In de bloedsuikerwaarden tabel wordt onderscheid gemaakt in nuchter en niet nuchter. Nuchter wil zeggen dat er in een tijdsbestek van 8 uur voor de meting niet is gegeten of gedronken (water uitgezonderd). Dit wordt normaal gesproken in de ochtend gemeten voor het ontbijt. De niet nuchtere bloedsuikerwaarden worden gemeten op het moment dat normaliter de meeste bloedsuiker in het bloed zit. Dit betreft ongeveer 1,5 tot 2 uur na een maaltijd. De bloedsuikerwaarden worden aangeduid in millimol per liter (mmol/l). (Milli)mol is een aanduiding voor een hoeveelheid deeltjes.

Hierbij de bloedsuikerwaarden samengevat:

• De normale bloedsuikerwaarde in nuchtere toestand ligt tussen de 6,1 en de 4,0 mmol/l.
• De normale bloedsuikerwaarde in niet nuchtere toestand ligt lager dan 7,8 mmol/l.
• Als de bloedsuikerwaarde in nuchtere toestand tussen de 6,1 en de 6,9 mmol/l ligt, is er mogelijk sprake van een voorstadium van diabetes type 2.
• Als de bloedsuikerwaarde in niet nuchtere toestand hoger ligt dan 11,0 mmol/l, is er sprake van diabetes type 2.
• Een bloedsuikerwaarde onder de 4,0 mmol/l is te laag (hypoglycemie).
• Een bloedsuikerwaarde boven de  10,0 mmol/l is te hoog (hyperglycemie).

Bloedsuiker meten

Bloedsuiker te laag: hypoglycemie

Als de bloedsuikerwaarde abnormaal laag is, spreken we van hypoglycemie of hypo. Een kenmerk van diabetes type 2 is dat de bloedsuikerwaarden gemiddeld gezien te hoog zijn. Een te lage bloedsuiker kan echter periodiek voorkomen. Dit kan vooral komen door bloedsuikerwaardeverlagende medicatie zoals insuline. Hypoglycemie komt zelden voor bij personen zonder diabetes. In geval van een hypo zet het lichaam diverse processen in werking om opgeslagen reserves van bloedsuiker af te geven aan de bloedbaan. Dergelijk lage bloedsuikerwaarden zijn schadelijk, doordat veel processen afhankelijk zijn van de aanvoer van bloedsuiker (vooral de hersenen). Symptomen van een hypo kunnen zijn: transpiratie, zenuwachtigheid, trillingen, zwakte, hartkloppingen en honger. Als de bloedsuikerwaarden ernstig verlaagd zijn, daalt de bloedsuikertoevoer naar de hersenen. Dit kan duizeligheid, vermoeidheid, hoofdpijn, concentratiestoornissen, verwardheid, onduidelijke spraak en wazig zien tot gevolg hebben. Er kunnen zelfs aanvallen optreden die lijken op epilepsie of er kan een coma ontstaan.

Bloedsuiker te hoog: hyperglycemie

Als de bloedsuikerwaarde abnormaal hoog is, spreken we van hyperglycemie of hyper. Bij een hyper komt de bloedsuikerwaarde boven de 10 mmol/l. Een eerste symptoom dat optreedt bij een hyper is veel plassen en dorst hebben. Het teveel aan bloedsuiker wil het lichaam kwijt en wordt uitgescheiden via de urine. Omdat er met 1 molecuul suiker, 6 moleculen water worden afgevoerd, raak je veel vocht kwijt. Hierdoor heb je dorst. Andere symptomen kunnen zijn moeheid, duizeligheid, misselijkheid en onscherp zien. Op de lange termijn is het hebben van hoge bloedsuikerwaarden schadelijk voor allerlei organen en weefsels. Het belangrijkste is dat er in de bloedvaten stapelingen van bloedsuiker ontstaan die de doorbloeding belemmeren. Bovendien worden vaatwanden aangetast, wat vaatvernauwing tot gevolg kan hebben. Vaatvernauwing (atherosclerose) ligt aan de basis van diverse hart- en vaatziekten.

HbA1c (Hemoglobine A1c)

Door middel van een bloedonderzoek bij de arts of diabetesverpleegkundige kan de gemiddelde bloedsuikerwaarde worden bepaald. Dit heet het HbA1c (hemoglobine A1c). Hemoglobine is de kleurstof van de rode bloedcellen waaraan bloedsuiker zich hecht. De rode bloedcellen hebben een levensduur van ongeveer twee maanden. Zodoende geeft het meten van de hoeveelheid bloedsuiker die gehecht is aan hemoglobine een beeld van de gemiddelde bloedsuikerwaarden over de afgelopen twee maanden. Het HbA1c wordt uigedrukt in mmol/mol (millimol per mol). Doordat de bloedsuikerwaarde door middel van een vingerprik wordt aangeduid in mmol/l, kan dit niet één-op-één met elkaar worden vergeleken. Tot 2010 werd het HbA1c aangeduid als percentage. De streefwaarde van de gemiddelde bloedsuikerwaarde betreft 53 mmol/mol, oftewel 7%. Zie onderstaande tabel.

Bloedsuiker apparaat kopen

Een bloedsuiker apparaat, ook wel glucometer genoemd, is een handig apparaatje waarmee je zelf je bloedsuikerwaarden kunt meten. Het apparaatje werkt door een klein prikje te maken in je vinger en een druppel bloed op een teststrip te plaatsen. Het apparaat meet vervolgens de hoeveelheid glucose in het bloed en geeft dit aan op het scherm van de bloedsuikermeter.

Waar moet je op letten bij het kopen van een bloedsuikermeter? Als je een bloedsuikermeter wilt kopen, zijn er een aantal zaken waar je op moet letten:

1. Nauwkeurigheid: Het is belangrijk dat de bloedsuikermeter nauwkeurig is in het meten van de bloedsuikerwaarden. Let daarom op de meetnauwkeurigheid van de bloedsuikermeter en of deze voldoet aan de internationale normen;
2. Gebruiksgemak: Een goede bloedsuikermeter is gemakkelijk te gebruiken en heeft een duidelijk afleesbaar scherm;
3. Opslagmogelijkheden: Sommige meters hebben de mogelijkheid om de bloedsuikerwaarden op te slaan, terwijl andere dat niet hebben;
4. Kosten: De kosten voor een bloedsuikermeter kunnen variëren van enkele tientallen tot honderden euro's. Bedenk van tevoren hoeveel je wilt uitgeven en vergelijk de verschillende opties op de markt.

Bloedsuikermeter vergelijken (2024)

Onderstaand vind je een overzicht van geschikte en betaalbare bloedsuikermeters:

• Accu-Chek Aviva: Deze glucosemeter heeft een meetbereik van 10 tot 600 mg/dL en heeft slechts 0,6 microliter bloed nodig voor een meting. Het apparaat heeft een duidelijk scherm en kan binnen 5 seconden resultaten tonen. De meter slaat maximaal 500 metingen op en heeft gemiddelde kosten.
• OneTouch Verio: Deze glucosemeter heeft een meetbereik van 20 tot 600 mg/dL en heeft slechts 0,4 microliter bloed nodig voor een meting. Het apparaat heeft een groot scherm en kan binnen 5 seconden resultaten tonen. De meter slaat maximaal 500 metingen op en heeft gemiddelde kosten.
• FreeStyle Lite: Deze glucosemeter heeft een meetbereik van 20 tot 500 mg/dL en heeft slechts 0,3 microliter bloed nodig voor een meting. Het apparaat heeft een compact en draagbaar ontwerp en kan binnen 5 seconden resultaten tonen. De meter slaat maximaal 400 metingen op en heeft hogere kosten dan de gemiddelde glucosemeter.
• Contour Next EZ: Deze glucosemeter heeft een meetbereik van 20 tot 600 mg/dL en heeft slechts 0,6 microliter bloed nodig voor een meting. Het apparaat heeft een groot scherm en kan binnen 5 seconden resultaten tonen. De meter slaat maximaal 480 metingen op en heeft gemiddelde kosten.
• True Metrix Air: Deze glucosemeter heeft een meetbereik van 20 tot 600 mg/dL en heeft slechts 0,5 microliter bloed nodig voor een meting. Het apparaat heeft een kleurenscherm en kan binnen 4 seconden resultaten tonen. De meter slaat maximaal 1000 metingen op en heeft gemiddelde kosten.
• Freestyle Libre: de Freestyle Libre maakt het mogelijk een tot maximaal 14 dagen een continumeting uit te voeren. Op ieder gewenst kan de actuele bloedsuikerwaarde worden afgelezen op een smartphone. Dit is een ideale glucosemeter om exact te kunnen zien welke invloed voeding, beweging, medicatie en stress hebben op de bloedsuikerspiegel.

Bloedsuiker dagcurve

Bloedsuiker dagcurve is een manier om de bloedsuikerwaarden gedurende de dag te monitoren en te meten. Het geeft een overzicht van de bloedsuikerspiegel op verschillende tijdstippen van de dag en kan helpen bij het bepalen van het juiste moment voor medicatie, voeding en lichaamsbeweging.

Wat is een bloedsuiker dagcurve?

Een bloedsuiker dagcurve is een reeks bloedsuikermetingen die gedurende de dag worden uitgevoerd, meestal tussen de 6 en 8 metingen in een periode van 24 uur. De metingen worden genomen op vaste tijdstippen, meestal bij het ontwaken, voor en na de maaltijden en voor het slapen gaan. Door de bloedsuikerspiegel regelmatig te meten, kunnen patronen en schommelingen in de bloedsuikerwaarden worden opgespoord en kunnen we beter begrijpen hoe het lichaam op verschillende tijdstippen van de dag reageert op voeding, medicatie en lichaamsbeweging.

Waarom is het meten van een bloedsuiker dagcurve belangrijk?

Een bloedsuiker dagcurve is belangrijk omdat het inzicht geeft in hoe het lichaam reageert op voeding, medicatie en lichaamsbeweging. Het kan helpen bij het bepalen van de juiste doseringen van medicatie en insuline, en bij het kiezen van het juiste moment voor maaltijden en lichaamsbeweging. Het kan ook helpen bij het identificeren van mogelijke problemen, zoals te hoge of te lage bloedsuikerwaarden op bepaalde tijdstippen van de dag, die kunnen leiden tot complicaties op lange termijn, zoals hart- en vaatziekten, neuropathie en nierziekten.

Hoe meet je een bloedsuiker dagcurve?

Om een bloedsuiker dagcurve te meten heb je een glucosemeter nodig. De metingen worden genomen op vaste tijdstippen, meestal bij het ontwaken, voor en na de maaltijden en voor het slapen gaan. Was je handen met warm water en droog ze af voordat je de meting uitvoert, omdat vuil en voedselresten de meting kunnen beïnvloeden. Noteer de bloedsuikerwaarden en het tijdstip waarop de metingen zijn uitgevoerd.

Wat beïnvloedt de bloedsuikerwaarden?

Diverse factoren hebben invloed op de bloedsuikerwaarden. We bespreken voeding, beweging, stress, ziekte en infectie.

Voeding

We zagen al dat er een verschil is in nuchtere en niet nuchtere bloedsuikerwaarden. Hoe werkt dat? Aan het begin van dit artikel is uitgelegd wat bloedsuiker is. Na vertering van voedsel is glucose de enkelvoudige suikervorm die opneembaar is in het bloed. Dit verklaart een stijgende bloedsuikerspiegel na de maaltijd. Na vier tot zes uur daalt de bloedsuikerwaarde weer naar normaal. De hoeveelheid bloedsuiker na een maaltijd kan variëren door wat we eten en hoeveel we eten. Een grotere maaltijd bevat meer calorieën, die na vertering grotere hoeveelheden bloedsuiker tot gevolg hebben.

Wat we eten beïnvloedt tevens de hoeveelheid bloedsuiker na een maaltijd. Koolhydraten en vetten kunnen namelijk worden omgezet in bloedsuiker. Het nuttigen van eiwitten heeft zodoende minder invloed op de bloedsuikerwaarden. Binnen de koolhydraten is er een verschil in de snelheid waarin het wordt verteerd en opgenomen. Dit noemen we de glycemische index. Pure suiker, zoetigheden, snoep, koek, gebak en frisdranken hebben een hoge glycemische index omdat deze snel worden opgenomen. Zodoende zullen er hogere bloedsuikerwaarden gemeten worden na zulke consumpties. Ook zetmeelrijke koolhydraten zoals brood, pasta, rijst en aardappelen hebben hogere bloedsuikerwaarden tot gevolg. Dit is vooral het geval bij de niet volkoren witmeelproducten. Volkorenproducten bevatten vezels die de vertering en opname vertragen.

Beweging

Bewegen doen we met onze spieren. De brandstof die onze spieren gebruiken voor beweging is afkomstig van het bloedsuiker. In de spieren opgeslagen bloedsuiker, gebruiken we om arbeid te kunnen verrichten. Als we bewogen hebben, is er een deel van de opgeslagen energie verbruikt. Dit moet weer aangevuld worden door de aanvoer van bloedsuiker. Zodoende wordt bloedsuiker makkelijker opgenomen als we hebben bewogen. Dit heeft als gevolg dat de bloedsuikerwaarden minder hoog zullen stijgen als we voor de maaltijd hebben bewogen. Zodoende is het verstandig voor een maaltijd te bewegen.

Stress

In geval van stress produceert het lichaam cortisol en adrenaline. Deze hormonen zorgen ervoor dat er bloedsuiker wordt vrijgemaakt en in het bloed terechtkomt. Zodoende zijn er in geval van stress hogere bloedsuikerwaarden te meten. Dit kan acuut en kortdurend zijn, zoals bij reëel gevaar. Het komt echter steeds vaker voor dat mensen aan chronische stress lijden, wat constant verhoogde bloedsuikerwaarden tot gevolg heeft. Chronische stress kan een belangrijke speler zijn in het ontstaan van diabetes type 2.

Ziekte en infectie

In geval van ziekte of bij een infectie kunnen er hogere bloedsuikerwaarden optreden. Dit komt doordat het immuunsysteem energie nodig heeft om de ziekte te bestrijden. Het lichaam maakt in dit geval bloedsuiker vrij dat opgeslagen is in bijvoorbeeld de lever of de spieren. Hierdoor hebben we minder zin in beweging.

Dageraadfenomeen (Dawn-fenomeen)

Bij de bespreking van de hypo is beschreven dat de hersenen afhankelijk zijn van een constante toevoer van bloedsuiker. Ook ’s nachts als we slapen is deze brandstof voor de hersenen nodig. Doordat dan voor een langere tijd via de voeding geen bloedsuiker wordt aangevoerd, moet dit ergens anders vandaan komen. Deze energie zit onder andere opgeslagen in de lever. ’s Nachts wordt er op basis van cortisol, adrenaline en glucagon bloedsuiker vrijgemaakt uit de lever. Hierdoor stijgt de bloedsuikerwaarde. Dit verklaart dat er na ontwaken hogere bloedsuikerwaarden worden gemeten. Dit heet het dageraadfenomeen (Dawn-fenomeen).

Wat doet insuline?

Insuline is een hormoon dat de bloedsuikerwaarde reguleert. Als we hebben gegeten, geven onze darmen hormonen (GIP en GLP-1) af die ervoor zorgen dat insuline wordt geproduceerd in de alvleesklier. De alvleesklier (pancreas) is een orgaan dat behoort tot het verteringsstelsel. De functies van de alvleesklier zijn het produceren van verteringssappen en maagzuur-neutraliserende stof. Ook produceert de alvleesklier in de Eilandjes van Langerhans de hormonen insuline en glucagon.

In een normale situatie worden de bloedsuikerwaarden constant gereguleerd door middel van insuline. In het geval van diabetes type 2 is het lichaam hiertoe verminderd in staat. Enerzijds kan dat komen doordat de cellen minder gevoelig zijn geworden voor insuline. Er is dan meer insuline nodig om hetzelfde effect te behalen. Anderzijds kan de productie van insuline uitgeput raken, waardoor de alvleesklier minder insuline kan afgeven.

Uitputting productie insuline

Als we meerdere malen per dag calorierijke voeding tot ons nemen, reageert het lichaam daarop met hoge insulineafgifte. Als dit structureel het geval is, wordt er standaard meer insuline afgegeven. Naarmate de tijd vordert, kan dit tot uitputting van de productie leiden. Het gevolg daarvan is dat er te weinig insuline beschikbaar is om de hogere bloedsuikerwaarden te reguleren.

Verminderde gevoeligheid voor insuline (insulineresistentie)

We zagen eerder al dat bloedsuiker makkelijker wordt opgenomen in de spieren nadat we hebben bewogen. Anders gezegd, het lichaam wijst energie toe aan processen die het op dat moment het meest nodig hebben. Organen en weefsels die op dat moment minder energie nodig hebben, worden tijdelijk ongevoelig voor insuline. Dit heet insulineresistentie. Zodoende wordt het betreffende weefsel of orgaan tijdelijk niet van bloedsuiker (energie) voorzien. Onderstaand enkele voorbeelden:

• Als we ziek zijn vraagt het immuunsysteem veel energie, waardoor we minder makkelijk in beweging komen.
• Als we bewegen gaat er minder energie naar het verteringssysteem.
• Na de maaltijd is er veel energie nodig voor het verteringssyteem. We kunnen ons hierdoor wat vermoeid voelen.
• Als we stress ervaren, gaat er meer energie naar de spieren om te vechten of te vluchten.

Bovenstaande voorbeelden zijn volkomen normaal, met als doel energie te besteden waar het op dat moment het hardst nodig is. We kennen echter ook een ongunstige vorm van insulineresistentie, die één van de problemen is bij diabetes type 2. We zagen al dat als we weinig bewegen, bloedsuikers moeilijker worden opgenomen in de spiercellen. Weinig beweging is zodoende een belangrijke speler in insulineresistentie.

Vet

Een andere factor die zorgt voor insulineresistentie is vet. Vet dat opgeslagen is in de spiercellen blokkeert namelijk de werking van insuline. In geval van overgewicht is er te veel vet opgeslagen in onderhuidse vetcellen. Deze vetten circuleren tevens in de bloedbaan. Dit is meetbaar en noemen we het triglyceridengehalte. Deze vetten komen ook in de spiercellen terecht waar ze de werking van insuline blokkeren. Vetten in de spiercellen, en dus insulineresistentie, wordt veroorzaakt door het teveel aan bloedsuiker dat opgeslagen wordt in de vetcellen.

Ook dierlijke, verzadigde vetten zijn een belangrijke factor in het ontstaan van insulineresistentie. Doordat de bloedsuikers minder makkelijk in spiercellen kunnen worden opgenomen, stijgt de bloedsuikerwaarde. Op basis daarvan maakt het lichaam meer insuline aan om de bloedsuikers te verwerken. Doordat de cellen minder gevoelig zijn voor opname, zullen de bloedsuikerwaarden hoog blijven. Ook insuline kan zijn werk niet doen. Het gehalte aan insuline in het bloed is zodoende ook verhoogd. De constante aanmaak van insuline kan ervoor zorgen dat de productie uitgeput raakt. Zo is de cirkel rond en er is sprake van een neerwaartse spiraal. De relatie van vetten tot insulineresistentie verklaart tevens het feit dat overgewicht risicofactor nummer één is voor het krijgen van diabetes type 2.

Tot slot - alles over bloedsuikerwaarden

Onze bloedsuikerwaarden worden beïnvloed door diverse factoren. Structureel te hoge bloedsuikerwaarden veroorzaken schade op de lange termijn. Dit kan voor veel ongemak en complicaties zorgen. Gelukkig kun je zelf veel doen voor het verlagen van de bloedsuikerspiegel.